TOKAT SELÇUKLU
CAMİLERİ VE TOKAT MEVLEVİHANESİ
Alaca Mescit Cami
Genel Özellikler
Alaca Mescit Cami’nin üç
tane kitabesi bulunmakatadır.Avlu duvarının sokağa bakan cephesinde yer alan
çeşmeye ait kitabe,cami giriş kapası üzerindeki kitabe ve diğeride minere
kaidesinde yer almak üzere bu üç kitabeden anlaşıldığına göre cami,Alaeddin
Keykubat döneminde H.700(M.1300)lü yıllarda İbrağim oğlu Abdülaziz tarafından
inşa ettirilmiş,II.Bayezid zamanında 1505-1506 yıllarında yenilenmiştir.1939
depreminde hasar gören minare yenilenmiş,1952 yılında da son cemaat yeri
onarılmıştır.
Cami’nin mihrap önündeki istridye yivli tromp geçişli kubbeyle örtülü
kare mekanı,kuzeyde yer alan ortadaki kubbe,yanlardaki tonoz örtülü üç bölümlü mekanla
genişletilmiştir.Kare mekanın kubbesi sekizgen kasnak üzerinde yükselir ve
dıştan kremit kaplı konik külahla örtlüdür.Kuzeyde yer alan kapıyla girilen
harim,çift sıra düzenlenmiş pencerelerle aydınlatılmaktadır.Yapı yığma duvar
tekniği ile inşa edilmiş beden duvarlarında moloz taş;minare kaidesi,pencere
söverleri ve kemerlerde düzgün kesme taş kullanılmıştır.Tuğla malzeme üst örtü
,minare gövdesi ve batı cephede tercih edilmiştir.Giriş kapısı ise
mermerdendir.Harimde kubbeye geçiş elamanları kalemişleriyle bezenmiştir.
Mimari Elamanlar
Taç Kapı
Yapıya kuzeyde yer alan bir taçkapıyla
girilmektedir.Taç Kapı sade süsleme unsuruna yer verilmemişir ve mermer malzelmeli,kapı
kanatları ahşaptandır.
Mihrap kısmı güneyde
yarım daire niş şeklinde sade ve mukarnas kavsaralıdır.Minber orijinal değildir.Yapıda
vaaz kürsüsü bulunmaktadır.
Minare,Müezzin Mahfili
Minare 1939 depreminde
hasar görmüş ve tamir edlimiştir.kuzeybatı köşede yer alan Minrenin kaidesi
çokgen ve kesme taş,gövde kısmı ise silindirik
Tuğla malzemeli,tek şerfeli olarak inşa edilmiştir.Minare
üzerinde geometrik sülemelere yer verilmiştir.Yapıda müezzin mahfili yer
almamaktadır.
Son
cemaat yeri 1952 yılında onarım görmüştür.Üç bölümlü bir mekandır üzeri tonoz
ile örtülüdür.Yapıda ayrıca Şadırvan
kısmıda bulunmakatadır ahşap malzemeli süzleme unusuru bulunmamaktadır.
Pencere
ve Aydınlatma Sistemi
Pencereler çift
sıra olarak düzenlemişti.Ön cephe yarım daire şeklinde pencerelere yer
verilmiştir.Günümüz teknojisiylede elektrik kullanılarak avizelerle
aydınlatılmaktadır.
Garipler Camii
Genel
Özellikler
Tokat il merkezi pazarcık mahallesi’nde bulunan Garipler
Cami,minaresinde yer alan yeşil sırlı tuğlalardan dolayı halk arasında Yeşil
Minareli Cami olarak bilinir.Yapını tek kitabesi,mihrabın sağ alt köşesinde yer alan onarım kitabesidir.Hacı
Seyyid Ali Paşa’nın’’Mücedded Anadolu Rab-ı Aşar’’isimli 600 no.lu defterde
kayıtlı H.1022(M.1604)Tarihli vakfiyesinde,Yazıcık(Pazarcık)Mahallesi’ndeki
Garipler Caminin Danişmentli Melik Gazi tarafından inşa ettirildiği
belirtilmektedir.Genel olarak yapının danişmend Melik Gazi tarafından 11.yy
sonu son çeyreğinde inşa ettirildiği kabul edilmektedir.Kareye yakın dikdörtgen
planlı camide harim ortada dört kalın paye ve bu payeler arasına yerleştirilmiş
dört sütun üzerine oturan pandantif geçişli kubbeyle örtülüdür.Kubbeyi dört
yönden beşik tonoz örtülü mekan çevrelemektedir.Kuzey bölümde bulunan beşik
tonozlu bölümün ortasında sekiz dilimli küçük bir kubbe yer almaktadır.Yakın
zamanda doğu ve batı kanatlar kadınlar mahfiline dönüştürülmüştür.Kuzey doğu
köşeye eklenmiş abdestlik bölümünde camiye giriş sağlanmaktadır.Beden duvarları
kaba yonu taşla yığma duvar tekniğinde inşa edilmiş yapıda,üst örtü ise tuğla
malzemeli olarak yapılmıştır.
Mimari Elemanlar
Taç
Kapı
Yapıya kuzeydoğu
köşesine eklenmiş abdestlik bölümünden girilmektedir.sade açıklık bir
kapıdır.Süsleme unsuru kapıda bulunmamaktadır.
Mihrap,Minber,Vaaz Kürsüsü
Mihrap
mukarnaslı bir yapıya sahip üç tafadan kabartma ayet bordürü
çevrelemektedir.Taştan bir mihraba sahiptir.Minber ahşaptan yapılmıştır
orijinal değildir.Yapıda vaaz kürsüsü
bulunmaktadır.
Minare kuzeydoğu köşede yer
almaktadır.silindirik gövdeli,tek şerefelive tuğla malzemeli vede minarenin
peteklik kısmında yeşil sırlı tuğla bezemeler vardır.Yapıda müezzin mahfiline
yer verilmemiştir.Yanlız yapının doğu ve batı kanatları yakın zamanda
kapatılarak kadınlar mahfiline dönüştürlmüştür.
Son cemaat yeri sonradan yapılımıştır basit şekildedir.Üzeri
modern örtü sistemleriyle kapatılımıştır.Yapıda şadırvan bulunmamaktadır.
Pencere ve Aydınlatma Sistemi
Yapının
kuzey,güney ve doğu cephelerde beden duvarına açılmış üç sıralı mazgal pencereler
ve kubbeye açılmış dört pencere ile aydınlatma sağlanamaktadır.Ayrıca Avize
sistemi bulunmaktadır.